“Dit jaar is cruciaal voor Munal om weer in contact te komen met jongeren.”

▲ Zichtbaarheid geven aan over het hoofd geziene sectoren, de geschiedenis van de locatie eren, visuele ervaringen bieden en rigiditeit doorbreken, suggereert de museumdirecteur, hier tijdens het interview. Foto door Yazmín Ortega Cortés

Daniel López Aguilar

La Jornada Krant, dinsdag 29 juli 2025, p. 2

Mireida Velázquez Torres, directeur van het Nationaal Kunstmuseum (Munal), leidt een renovatie die de geschiedenis van het museum eert, de ruimtes vernieuwt en de curatoriële aanpak heroverweegt om de collectie open te stellen voor nieuwe perspectieven en interpretaties.

Dit is een beslissend jaar om opnieuw contact te leggen met jongere generaties en het verhaal van de Mexicaanse kunst te vertellen vanuit een interdisciplinair en kritisch perspectief , zei hij in een interview met La Jornada.

Het belangrijkste is om de collecties in dialoog te brengen met het heden, zodat bezoekers verder kijken dan de emblematische stukken en nieuwe interpretaties, meervoudige stemmen en betekenissen ontdekken die tot nu toe verborgen bleven.

Haar terugkeer naar Munal, de instelling waar ze in 2001 haar carrière begon, brengt een sterke overtuiging met zich mee: we kunnen geen uniforme discoursen handhaven; de nationale artistieke creatie is een complex en meervoudig kader dat vraagt om voortdurende bevraging om te kunnen blijven groeien .

Deze kritische en innovatieve aanpak wordt ondersteund door een gedegen opleiding. Met een doctoraat en masterdiploma kunstgeschiedenis van de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM) brengt Velázquez een carrière mee die wordt ondersteund door jarenlange ervaring in management en curatorschap bij diverse musea, zoals het Nationaal Museum van San Carlos en het Museum voor Moderne Kunst.

Met bijna 9.000 werken staat het Munal voor de uitdaging om vanwege beperkte ruimte slechts een klein deel ervan te exposeren. Daarom richt de strategie zich op het benadrukken van de relaties tussen de werken, hun sociale, historische en culturele context, en de diversiteit van degenen die deze verhalen vormgaven.

Wij willen degenen die genegeerd zijn, zichtbaar maken: vrouwen, inheemse volkeren en alle identiteiten die door de officiële geschiedenis zijn uitgewist , benadrukte Velázquez.

Een van de centrale aandachtspunten in deze fase is de renovatie van de 19e- en 20e-eeuwse rondleiding, samen met een nieuw ontwerp van het museum dat een uitgebreide en toegankelijke ervaring moet bieden.

Het voorstel van het museum wil verder gaan dan alleen een tentoonstelling, en interdisciplinaire verbanden leggen met muziek, film en dans. Zo kunnen er inclusieve, eigentijdse en herkenbare verhalen worden gecreëerd voor bezoekers.

De Munal moet een dynamisch forum zijn dat bezoekers uitnodigt om te blijven, nieuwe ideeën te ontdekken, vragen te stellen en te genieten. Een plek die breekt met de gebruikelijke rigiditeit om interactie, gemeenschapszin en plezier te bevorderen. "Musea kunnen zowel plezierig als veilig zijn, zonder aan diepgang of reflectievermogen in te boeten ", voegde de directeur eraan toe.

De tweede helft van het jaar brengt tentoonstellingen die deze innovatieve visie weerspiegelen. Hoogtepunten zijn onder meer een tentoonstelling gewijd aan de Mexicaanse schilder José María Velasco, georganiseerd in samenwerking met het Kaluz Museum, die dieper ingaat op de techniek en identiteit achter zijn negentiende-eeuwse landschappen.

"We willen een visuele ervaring bieden die andere dimensies van deze kunstenaar onthult, een essentieel onderdeel van de nationale verbeelding" , aldus Mireida Velázquez. Een andere opmerkelijke tentoonstelling belicht de aanwezigheid van inheemse vrouwen van het onderkoninkrijk tot nu.

Dit voorstel, samengesteld door Ariadna Solís en Andrea García, onderzoeker bij het UNAM Institute of Aesthetic Research, is een daad van historische gerechtigheid die dominante verhalen uitdaagt en een stem geeft aan degenen die voorheen werden gerepresenteerd vanuit externe, mannelijke perspectieven.

Blijft in het algemeen belang

Met 437.000 bezoekers in 2024 en meer dan 210.000 tussen januari en het huidige jaar (volgens officiële cijfers), blijft de Munal een constante stroom van belangstelling kennen. Toch gelooft Velázquez Torres dat de echte uitdaging verder gaat dan het aantrekken van publiek: het ligt in het creëren van een echte connectie.

Jongeren willen meer dan alleen naar kunst kijken; ze moeten zich gehoord en veilig voelen, en een plek waar ze kunnen genieten en actief kunnen deelnemen. Het museum moet aan deze eisen voldoen en een ontmoetingsplek worden voor dialoog en gedeeld plezier .

Voor de directeur is dit perspectief de drijvende kracht achter initiatieven die directe participatie aanmoedigen, met workshops op het gebied van curatorschap, museografie en onderzoek die nieuwe generaties professionals en nadenkende burgers opleiden.

Het doel gaat verder dan het tentoonstellen van stukken; we willen verhalen vertellen die vragen oproepen en uitwisseling stimuleren. De Munal moet zich openstellen voor de omgeving en ingaan op actuele maatschappelijke vraagstukken. Het is een plek van ontmoeting en transformatie, ver verwijderd van isolement .

De ontvangstruimte behoudt haar functie als belangrijke locatie voor concerten en culturele evenementen. Daarmee breekt ze met het idee dat het museum uitsluitend een plek is voor visuele beschouwing .

Voor 2026 voorziet de directeur tentoonstellingen die de complexiteit van de Mexicaanse kunst vanuit verschillende perspectieven zullen belichten. Hoogtepunten zijn onder meer tentoonstellingen over Ángel Zárraga en diplomatieke betrekkingen via kunst, met benaderingen die de historische en symbolische nuances van Mexico belichten.

Het is een eer en een voorrecht om leiding te geven aan de Munal, een organisatie met zoveel jaren en een rijke historie. Ik waardeer het vertrouwen dat ze in mij hebben gesteld om de leiding over te nemen. Het team geeft alles en iedereen om altijd op topniveau te presteren voor de bezoekers , aldus Velázquez Torres.

We blijven nauw samenwerken met verschillende organisaties, culturele instanties en onderzoekers om onze tentoonstellingen, onderzoeken en publieke programma's te versterken.

▲ Onder het teken van Saturnus eindigt in februari 2026. De tentoonstelling bevat 200 werken van kunstenaars zoals Breton, Carrington en Tamayo. Foto: Yazmín Ortega

Omar González Morales

La Jornada Krant, dinsdag 29 juli 2025, p. 3

De Duitse filosoof Walter Benjamin reflecteerde op zijn lot toen hij zei: "Ik kwam ter wereld in het teken van Saturnus, de ster met de langzaamste omloop, de planeet van afwijkingen en vertragingen ." Deze zinsnede trof schrijfster Susan Sontag zozeer dat ze hem gebruikte als titel voor een van haar essaybundels. Nu onderschrijft ook het Nationaal Kunstmuseum (Munal) deze zin in de tentoonstelling "In het teken van Saturnus: Waarzeggerij in de kunst".

Geïnspireerd door André Bretons schenking van een geboortehoroscoop aan zijn vriend, de dichter Jean Schuster, brengt de tentoonstelling stukken uit verschillende collecties samen om te reflecteren op de rol van kunst in de zoektocht naar de diepten van de menselijke geest. Ook wordt een nieuwe interpretatie van deze collecties voorgesteld vanuit het perspectief van spiritualisme en esoterie.

De tentoonstelling, samengesteld door David Caliz, bestaat uit 200 stukken, waaronder tarotkaarten, sculpturen, prenten, foto's, boeken, schilderijen, krantenknipsels en zelfs textiel. Tot de artiesten behoren onder meer André Breton, Leonora Carrington, José Guadalupe Posadas, Remedios Varo, Agustín Casasola, Rufino Tamayo, Lola Álvarez Bravo, Saturnino Herrán en Nahui Ollin. Er zijn ook documenten uit de Ricardo Pérez Escamilla-collectie te zien.

Ons doel is een rijke tentoonstelling te creëren die musea aanvult en het publiek in staat stelt te reflecteren op musea als ruimtes voor verbeelding van diverse werelden en toekomsten. "Is kunst een middel om te begrijpen wat we niet kunnen begrijpen? Kunnen we nieuwe verhalen construeren op basis van nieuwe perspectieven op de museumcollecties? ", vroeg de historicus zich af tijdens de rondleiding.

De tentoonstelling is verdeeld in vier modules: Necromantie: De Doden Aanroepen, Helderziendheid, Astrologie: De Sterren Raadpleegen en Kosmische Terreur: De Onzekerheid van de Toekomst. Alle modules beschrijven het belang van de waarzegkunst in de 19e en 20e eeuw. Aan de tentoonstelling werkten onder andere het Tamayo Museum, het Museum voor Moderne Kunst, het Chapultepec Kasteelmuseum, het San Carlos Museum, het Carrillo Gil Museum, de Nationale Fotobibliotheek en privécollecties mee.

Het eerste deel onderzoekt de rol van de spiritistische beweging en de wens om met het hiernamaals te communiceren om de dood beter te begrijpen. Deze praktijk was gebruikelijk in het begin van de 20e eeuw, onder invloed van Allan Kardec en zijn tijdschrift Enlightenment Spiritist .

De kunstwerken bevatten sombere aspecten, zoals de spookachtige verschijningen die zijn vastgelegd in de schilderijen Auto de fe, geschilderd in 1906 door Julio Ruelas, en de zinkografie Invocando espíritus, gemaakt in 1900 door José Guadalupe Posadas, maar ook satire, zoals het geval was met de karikaturen in El Hijo del Ahuizote die gericht waren aan Francisco I. Madero, een frequente beoefenaar van deze rituelen.

De wens om de toekomst te kennen bestaat al sinds de oudste menselijke beschavingen en vormt de focus van de module Helderziendheid, van het oude Griekenland, via Rome en de Aziatische en Egyptische rijken, tot op de dag van vandaag, via kristallen bollen tot handlijnkunde en de Tarot, die door Carl Gustav Jung werd gebruikt om zijn archetypen te creëren.

De slogan "Know Yourself" verbindt het werk van Lola Álvarez Bravo met de fotocollectie van zigeunerhandlijners, getiteld "Popular Psychiatrist". Deze foto's sluiten aan bij de sculpturen en schilderijen van Leonora Carrington, die een surrealistische visie gebruikte om haar artistieke universum te verkennen, zoals weergegeven in haar beeltenis "Palmist", een vrouw met ogen in haar handen en het gezicht van een raaf, beschouwd als een van de universele mystieke vogels die de concepten van lotsbestemming en mysterie belichamen. Ook opmerkelijk is de Tarot Chilango van de Mexicaanse fotograaf José Raúl Pérez, die in 1995 de 22 arcana afbeeldde met personages gebaseerd op emblematische beroepen en omgevingen in de hoofdstad.

De kern, Astrologie: De Sterren raadplegen, richt zich op de zoektocht naar zelfontdekking. Dit is waar de tentoonstelling zich op richt: Bretons astrologische horoscoop voor Schuster, maar het is niet de enige: er is er ook een van de dichter Ramón López Velarde en een van Remedios Varo. In dezelfde lijn liggen Antonio Ruiz El Corcito's werk uit 1940 , De Hemelse Planisfeer, een van zijn grootste schilderijen, en Saturnino Herráns Vrouw X. Ook opvallend zijn Gerardo Murillo's landschappen , Dr. Atl.

Cosmic Terror: De onzekerheid van de toekomst benadrukt hoe klein het menselijk bestaan kan lijken in vergelijking met de gebeurtenissen in het universum. Hier liggen leegtes en sterrenstelsels vastgelegd door Rufino Tamayo, waaronder werken als The Enlightened One, The Great Galaxy, Day and Night in the Pyramids of the Sun and the Moon, en Cosmic Terror, die een dialoog aangaan met werken van Mathias Goeritz, Cordelia Urueta en David Alfaro Siqueros, terwijl ze reflecteren op de Latijnse uitdrukking Quod est superius est sicut quod inferius (Zo boven, zo beneden).

De tentoonstelling Under the Sign of Saturn: Divination in Art eindigt op 15 februari 2026 van 10.00 tot 18.00 uur in het Munal (Tacuba 8, Historisch Centrum).